Małżeńska Wspólność Majątkowa

Małżeńska Wspólność Majątkowa

Wspólność ustawowa to reżim prawny, który powstaje z mocy ustawy w momencie zawarcia małżeństwa, wspólność ustawowa powoduje, że co do zasady majątek nabyty przez małżonków w czasie trwania małżeństwa wchodzi w skład majątku wspólnego.

Małżonkowie za pomocą umowy mogą rozszerzyć lub ograniczyć wspólność ustawową bądź ustanowić rozdzielność majątkową (intercyza).

Przykładem sytuacji, w której nie powstanie wspólność majątkowa małżonków, jest zawarcie przez nich umowy majątkowej tzw. intercyzy.

W artykule co do zasady będziemy opisywać małżeńską wspólność majątkową objętą reżimem wspólności ustawowej.

Majątek wspólny a majątki osobiste małżonków

Przed zawarciem małżeństwa dwie osoby mają własne majątki osobiste, natomiast po zawarciu małżeństwa powstaje dodatkowo majątek wspólny, a więc każdy małżonek będzie posiadał swój majątek osobisty oraz majątek wspólny.

Majątek wspólny małżonków

Definicja majątku wspólnego małżonków uregulowana została w art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zgodnie z którym do majątku wspólnego wchodzą przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej, a więc od momentu jej powstania (np. ślub, czyli zawarcie małżeństwa) do momentu jej ustania (np. rozwód).

Dodatkowo ustawodawca wskazał jakie przedmioty w szczególności wchodzą do majątku wspólnego, zgodnie z czym do majątku wspólnego wchodzą w szczególności:

• pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
• dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
• środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
• kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a subkonto w ramach konta ubezpieczonego ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Katalog wskazany przez ustawodawcę ma na celu wyłącznie określenie przykładowych przedmiotów majątku wspólnego, do majątku wspólnego wejdą również inne prawa nabyte w trakcie małżeństwa jak na przykład wierzytelności, spółdzielcze prawo do lokalu czy udziały i akcje w spółkach.

Wynagrodzenie za pracę

Przy wspólności ustawowej wszelkie wynagrodzenia za pracę, świadczenia z tytułu renty czy emerytury wchodzą do majątku wspólnego małżonków.

Przykład wspólność majątkowa:

Anna wyszła za mąż za Adama (powstała między nimi ustawowa wspólność majątkowa), a w związku z założeniem rodziny Anna zrezygnowała z pracy, gdyż jej mąż zarabiał 12 000,00 zł, w takim przypadku cała pensja Adama wchodzi do majątku wspólnego i małżonkowie mają równe prawa do korzystania z tych pieniędzy.

Dochody

Dochody z majątku osobistego, majątku wspólnego oraz z działalności zarobkowej nabyte w czasie małżeństwa wchodzą do majątku wspólnego.

Przykład wspólność majątkowa:

Kamila przed wstąpieniem w związek małżeński posiadała dwa mieszkania, które wchodzą do jej majątku osobistego, natomiast dochody z tych nieruchomości, czyli na przykład kwoty uzyskane z najmu tych mieszkań w czasie trwania wspólności ustawowej wchodzą do majątku wspólnego małżonków.

Własność

W skład majątku wspólnego wejdą co do zasady rzeczy i prawa nabyte w trakcie małżeństwa np. mieszkania, samochody, działki itd., jednakże należy pamiętać, że nie w każdym przypadku tak będzie, gdyż może dojść na przykład do nabycia rzeczy w zamian za składniki majątku osobistego.

Przedmioty zwykłego urządzenia domowego

Przedmioty zwykłego urządzenia domowego to rzeczy, z których korzystamy na co dzień np. telewizor, pralka, czajnik, żelazko itd.

Przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące do użytku obojga małżonków są objęte wspólnością ustawową także w wypadku, gdy zostały nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił.

Majątek osobisty małżonków

Skład majątku osobistego został określony przez ustawodawcę w art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, według którego do majątku osobistego każdego z małżonków należą:

• przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;
• przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
• prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
• przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
• prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
• przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
• wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
• przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
• prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
• przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Prawo majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego

Prawo majątkowe nabyte w zamian za składnik majątku osobistego wchodzi do majątku osobistego małżonka, prawo to umożliwia nabycie nowego przedmiotu w miejsce innego przedmiotu, który wchodził w skład majątku osobistego bez przemieszczenia tego przedmiotu do majątku wspólnego małżonków.

Przykład wspólność majątkowa:

Piotr posiadał przed zawarciem małżeństwa dwie kawalerki, które wchodziły do jego majątku osobistego, postanowił on sprzedać kawalerki i w ich miejsce kupić jedno większe mieszkanie, pomimo iż do nabycia większego mieszkania doszło w trakcie trwania ustawowej wspólności małżeńskiej, to mieszkanie wejdzie w skład majątku osobistego Piotra, ponieważ mieszkanie zostało nabyte w zamian za składniki majątku osobistego.

Cechy współwłasności ustawowej

Współwłasność ustawowa jest współwłasnością łączną i uregulowana jest w przepisach art. 34-46 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. W czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego oraz nie może też rozporządzać hipotetycznym udziałem w majątku wspólnym. Podczas trwania małżeństwa majątek wspólny stanowi całość i nie można przypisać małżonką udziałów w nim.

Zarząd majątkiem wspólnym

Każdy z małżonków jest uprawniony do współposiadania rzeczy wchodzących w skład wspólność majątkowa (majątku wspólnego) oraz do korzystania z nich w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez drugiego małżonka.

Do zarządu majątkiem wspólnym prawo i obowiązek mają małżonkowie. Małżonek, który sprawuje faktyczny zarząd nad danym przedmiotem wchodzącym do majątku wspólnego, ma obowiązek informowania drugiego małżonka o stanie tego przedmiotu. Każdy z małżonków ma co do zasady prawo zarządzać, w tym i rozporządzać przedmiotem majątku wspólnego.

Przykład wspólność majątkowa:

Anna sprzedała bez obecności męża samochód wchodzący do majątku wspólnego, czynność taka jest skuteczna i zgodna z prawem.

Sprzeciw wobec czynności zarządu

Małżonek może sprzeciwić się czynności zarządu majątkiem wspólnym zamierzonej przez drugiego małżonka, z wyjątkiem czynności w bieżących sprawach życia codziennego lub zmierzającej do zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny albo podejmowanej w ramach działalności zarobkowej. Sprzeciw jest skuteczny wobec osoby trzeciej, jeżeli mogła się z nim zapoznać przed dokonaniem czynności prawnej. Ponadto sprzeciw nie będzie skuteczny, gdy udzielona została zastępcza zgoda sądu.

Przykład ustawowa wspólność majątkowa małżeńska:

Anna żona Pawła postanowiła sprzedać samochód sąsiadowi, samochód wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków, mąż dowiedział się, że żona chce sprzedać pojazd, Paweł przed zawarciem umowy sprzedaży samochodu oświadczył, że nie zgadza się na sprzedaż samochodu, w takim przypadku sprzeciw jest skuteczny i kupujący powinien odstąpić od zakupu pojazdu. W przypadku, gdyby Paweł sprzeciwiał się sprzedaży, ale Anna otrzymała zgodę sądu na sprzedaż samochodu, to sprzeciw Pawła nie wpływałby na skuteczność takiej umowy i taka umowa byłaby ważna.

Zgoda na dokonanie czynności przez drugiego małżonka

Ogólną zasadą jest możliwość dokonywania czynności zarządu przez jednego małżonka bez zgody drugiego małżonka, natomiast ustawodawca przewidział, że zgodna drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania:

• czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również prowadzącej do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków;
• czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia prawa rzeczowego, którego przedmiotem jest budynek lub lokal;
• czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia i wydzierżawienia gospodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa;
• darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych.

Ważność umowy, która została zawarta przez jednego z małżonków bez wymaganej zgody drugiego, zależy od potwierdzenia umowy przez drugiego małżonka. Druga strona może wyznaczyć małżonkowi, którego zgoda jest wymagana, odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje się wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu.

W przypadku, gdy osoba trzecia zawarła umowę z jednym z małżonków, nie wiedząc o braku zgody drugiego z małżonków, to zastosowanie będą miały przepisy o ochronie osób, które w dobrej wierze dokonały czynności prawnej z osobą nieuprawnioną do rozporządzania prawem.

Przykład małżeńska wspólność majątkowa:

Adam kupił działkę od Piotra, jak się okazało, działka ta wchodziła do majątku wspólnego małżonków, pomimo że prawo to nie było ujawnione w księdze wieczystej nieruchomości, umowa taka jest ważna, ponieważ Adam nie wiedział, że działka wchodziła w skład majątku wspólnego małżonków, w związku z czym nie mógł wiedzieć, że do jej zbycia wymagana była zgoda małżonki Piotra.

Zastępcze zezwolenie sądu

Jeżeli jeden z małżonków odmawia zgody wymaganej do dokonania czynności, albo jeżeli porozumienie z nim napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, drugi małżonek może zwrócić się do sądu o zezwolenie na dokonanie czynności. Sąd udziela zezwolenia, jeżeli dokonania czynności wymaga dobro rodziny.

Pozbawienie samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym

Zgodnie z artykułem 40 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z ważnych powodów sąd może na żądanie jednego z małżonków pozbawić drugiego małżonka samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym; może również postanowić, że na dokonanie czynności wskazanych w art. 37 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego tj. czynności prawnych wymagających zgody drugiego małżonka, zamiast zgody małżonka będzie potrzebne zezwolenie sądu. Postanowienia te mogą być uchylone w razie zmiany okoliczności.

Udziały w majątku wspólnym po ustaniu wspólności ustawowej

Udziały małżonków po ustaniu wspólności ustawowej są równe, więc każdy z małżonków ma co do zasady prawo do połowy wspólnego majątku i taki udział powinien przypaść każdemu z małżonków przy podziale majątku.

Podstawa prawna

Przepisy dotyczące majątku wspólnego oraz wspólności ustawowej zawarte zostały głównie w art. 31-46 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Spodobał Ci się nasz artykuł „małżeńska wspólność majątkowa”? Zobacz inne:

Współwłasność

Dziedziczenie Ustawowe

Umowa Kupna Sprzedaży Motocykla Wzór

Ostatnio aktualizowano 11 stycznia, 2023