Aktualizacja przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów

W dniu 20 maja 2023 r. weszła w życie nowelizacja przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Zmiany uwzględniają założenia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2019/1 (tzw. dyrektywa ECN+), która ma na celu zwiększenie kompetencji organów w zakresie zwalczania nieuczciwej konkurencji. Jakie rozwiązania przewiduje aktualizacja przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów?

Jaki jest cel uchwalenia dyrektywy ECN+?

Dyrektywa 2019/1 zmierza do wyposażenia organów nadzoru konkurencji funkcjonujących w państwach członkowskich w zestaw silniejszych uprawnień do egzekwowania prawa w zakresie funkcjonowania rynku. Zmiany dotyczą szeregu sektorów, w tym nakładania kar, postępowania przed Prezesem UOKiK czy udziału w tzw. programie leniency.

Rozszerzenie podmiotowego zakresu kar

Artykuł 6b ustawy przewiduje możliwość nałożenia kary również na przedsiębiorcę, który wprawdzie sam nie dopuścił się naruszenia przepisów ustawy, ale wywiera decydujący wpływ na naruszyciela. O decydującym wpływie można mówić, kiedy między przedsiębiorcami istnieją takie powiązania ekonomiczne, prawne lub organizacyjne, których skutkiem jest wykonywanie lub dostosowywanie się przez przedsiębiorcę, na którego jest wywierany decydujący wpływ do instrukcji przedsiębiorcy wywierającego wpływ. W rezultacie niemożliwe lub ograniczone staje się samodzielne działanie na rynku.

Dodatkowo ustawa wprowadza domniemanie w tym zakresie. Zakłada się, że dominujący wpływ istnieje, jeżeli udział przedsiębiorcy wywierającego wpływ w kapitale przedsiębiorcy, którego działania są sterowane przekracza 90%.

Co więcej w sytuacji, gdy przedsiębiorca dopuszcza się nadużycia pozycji dominującej na rynku właściwym przyjmuje się, że nieuczciwa praktykę popełnia też przedsiębiorca wywierający wpływ.

Nowe kary dla związków przedsiębiorców

Ustawodawca w art. 106 ust. 1a wprowadza odpowiedzialność związków przedsiębiorców (np. izb lub zrzeszeń), których członkowie dopuścili się naruszenia art. 6 ustawy, czyli zawarcia porozumienia, którego celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie konkurencji.

Nakładana kara pieniężna może sięgnąć nawet 10% sumy obrotów członków tego związku przedsiębiorców prowadzących działalność na rynku, którego dotyczyło naruszenie osiągniętych w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary. Jeżeli związek okaże się niewypłacalny, wzywa swoich członków do uzupełnienia wkładów w celu pokrycia kwoty kary. Niewniesienie ich w wyznaczonym przez Prezesa UOKiK terminie uprawnia organ do pociągnięcia członków związku do odpowiedzialności solidarnej.

Warto zwrócić uwagę, że przedsiębiorca ma możliwość uniknięcia kary, jeżeli wykaże, że:

• nie wdrożył decyzji powodującej naruszenie i nie wiedział o istnieniu takiej decyzji;
• aktywnie zdystansował się do decyzji przed wszczęciem postępowania.

Nowe okresowe kary pieniężne

Do tej pory Prezes UOKiK, który sankcjonował działanie naruszające zasady konkurencji mógł nałożyć na przedsiębiorcę karę pieniężną w wysokości nie większej niż 10% rocznego obrotu. Nowelizacja przepisów wprowadziła zupełnie nową sankcję, tzw. okresowe kary pieniężne na mocy art. 107 ust. 1 ustawy.

Kary okresowe są nakładanie niezależnie od głównej kary pieniężnej i mają na celu przymuszenie przedsiębiorcy do wykonania nałożonych na niego obowiązków. Wysokość kary okresowej nie może przekroczyć 5%średniego dziennego obrotu przedsiębiorcy osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary, za każdy dzień opóźnienia.

Zmiana zasad przeszukania

Znowelizowane przepisy zwiększają udział Policji w toku kontroli, która pomaga:

• rozpocząć i przeprowadzić przeszukanie;

• zapewnić porządek w miejscu przeszukania;

• ustalić tożsamość osób biorących udział w przeszukaniu.

• Funkcjonariusze zyskali również kompetencje do dyscyplinowania osób, które utrudniają realizację przeszukania.

Dodatkowo osoba reprezentująca podmiot kontrolowany, która oświadczy, że ujawnione w toku kontroli pisma lub dokumenty zawierają pisemną komunikację kontrolowanego z pełnomocnikiem albo zostały sporządzone w celu komunikacji z tym pełnomocnikiem i zmierzają do realizacji prawa do ochrony, powinna pozostawić je w miejscu kontroli. 

Warto zwrócić uwagę, że art. 105da ust. 2 ustawy dopuszcza możliwość „pobieżnego zapoznania się” kontrolującego z treścią dokumentu niezależnie od faktu, że dokument ten pozostaje w związku ze świadczeniem pomocy prawnej. Ustawa nie precyzuje też jak należy rozumieć pojęcie pobieżnego zapoznania się. Przepis wydaje się o tyle kontrowersyjny, że stwarza istotne ryzyko naruszenia tajemnicy zawodowej pełnomocnika, ponieważ o zapoznaniu się z treścią pisma będzie decydował pracownik UOKiK realizujący kontrolę.

Wśród zmian o mniejszej istotności można wymienić wydłużenie terminu na wydanie postanowienia w sprawie przeszukania z 48 do 72 godzin (art. 105n ust. 4). Ustęp 9 przepisu przyznaje podmiotowi kontrolowanemu prawo do złożenia zażalenia na postanowienie w sprawie przeszukania.

Zmiany w zakresie programu łagodzenia kar (tzw. leniency)

Osoba fizyczna, która działa na rzecz przedsiębiorców biorących udział w programie łagodzenia kar może uniknąć odpowiedzialności finansowej za udział w kartelu albo kara ta może zostać obniżona.

Nowe zasady wyboru Prezesa UOKiK

Ustawa w art. 29 ust. 3 wprowadza nowe zasad wyboru Prezesa UOKiK. Organ będzie wybierany na 5-letnią kadencję w drodze otwartego i konkurencyjnego naboru. Ta sama osoba może piastować stanowisko przez maksymalnie 2 kadencje. Jednocześnie ustawa wprowadza zamknięty katalog przesłanek pozwalających na odwołanie Prezesa UOKiK przed upływem kadencji, m.in.:

• skazanie prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub przestępstwo skarbowe;

• orzeczenie zakazu zajmowania stanowisk kierowniczych lub związanych ze szczególną odpowiedzialnością w organach państwa;

• złożenie rezygnacji;

• złożenie niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego.

• Wejście w życie nowych przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów to dla przedsiębiorców przesłanka do analizy wewnętrznej struktury organizacyjnej i podjęcia działań zmierzających do ograniczenia ryzyka. Więcej informacji na temat nowelizacji przepisów UOKiK znajdziesz na: https://rpms.pl/.

Zobacz inne nasze artykuły:

Umowa Dożywocia

Artykuł Partnera

Ostatnio aktualizowano 10 czerwca, 2023