Skip to content 
Zadatek a Zaliczka definicje
Zadatek to część należności wpłacana z góry jako gwarancja dotrzymania umowy, np. wpłacenie zadatku w wysokości 3 000,00 zł na poczet wykonania umowy sprzedaży samochodu wartego 50 000,00 zł. Zadatek pełni również funkcję gwarancyjną tj. osoba, która zrezygnuje z zakupu, utraci zadatek, a osoba, która go zostawiła, może dochodzić jego dwukrotności.
Zaliczka to część należności wpłacana lub wypłacana z góry na poczet tej należności, np. wpłacenie zaliczki w wysokości 3 000,00 zł na poczet wykonania umowy sprzedaży samochodu wartego 50 000,00 zł. Zaliczka nie ma funkcji gwarancyjnej, więc gdy umowa nie dojdzie do skutku, zaliczkę należy zwrócić.
Czym się różni zaliczka od zadatku?
Główną różnicą jest gwarancyjna funkcja zadatku, która powoduje, że zadatek przepada osobie, która go wpłaciła, gdy z jej winy nie dojdzie do wykonania umowy, a w przypadku, gdy zawini druga strona umowy, wpłacający zadatek będzie mógł żądać jego dwukrotności.
Zadatek został uregulowany w przepisach kodeksu cywilnego w art. 394, to z niego wynika gwarancyjna funkcja zadatku, Zaliczka natomiast nie jest uregulowana w kodeksie cywilnym, a jego charakter wynika z praktyki.
Zgodnie z art. 394 kodeksu cywilnego zadatek jest świadczeniem, które nie jest zwrotne w przypadku, gdy nie dojdzie do wykonania umowy między stronami. Zadatek stanowi funkcję dyscyplinującą dla stron. Zaliczka natomiast podlega obowiązkowi zwrotu bez względu na przyczynę, jaka spowodowała niewykonanie umowy.
Co jest lepsze zadatek czy zaliczka?
Gdy zależy nam na wykonaniu umowy, wtedy lepszy jest zadatek, gdyż ma on funkcję dyscyplinującą, ponieważ co do zasady nie podlega zwrotowi, zaliczkę trzeba zwrócić bez względu na przyczynę niewykonania umowy.
Czy zadatek zawsze przepada?
Nie, jeżeli strony zgodnie zrezygnowały z wykonania umowy lub gdy do niewykonania umowy doszło z powodu okoliczności niezależnych od stron, wtedy zadatek należy zwrócić.
Czy zadatek jest bezzwrotny?
Co do zasady zadatek jest bezzwrotny, jeżeli strony zgodnie zrezygnowały z wykonania umowy lub gdy do niewykonania umowy doszło z powodu okoliczności niezależnych od stron, wtedy zadatek należy zwrócić.
Obowiązki stron w przypadku niewykonania umowy: zadatek a zaliczka
Zadatek
W razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, gdy go otrzymała, a gdy strona sama dała zadatek, może żądać sumy dwukrotnie wyższej.
Zaliczka
Główną różnicą jest obowiązek zwrotu zaliczki w przypadku, gdy nie dojdzie do wykonania umowy, na której poczet została uiszczona, bez względu na przyczynę niezawarcia umowy.
Przykład nr 1 (zadatek a zaliczka w przypadku zawarcia umowy):
Jan Kowalski pojechał obejrzeć samochód osobowy i doszedł do porozumienia ze sprzedawcą Adamem Nowakiem. Oświadczył, że kupuje od sprzedawcy samochód, natomiast do pisemnego potwierdzenia zawarcia umowy sprzedaży umowy dojdzie jutro. Adam Nowak otrzymał zadatek w wysokości 2 000,00 zł na poczet kwoty należnej za sprzedany samochód.
Jakie prawa z tytułu zadatku mają strony, gdy druga strona nie wykona umowy?
Sprzedający Adam Nowak może zatrzymać 2 000,00 zł zadatku.
Kupujący Jan Kowalski może żądać 4 000,00 zł od sprzedającego.
Przykład nr 2 (zadatek a zaliczka w przypadku niezawarcia umowy):
Jan Kowalski pojechał obejrzeć samochód osobowy i doszedł do porozumienia ze sprzedawcą Adamem Nowakiem. Oświadczył, że jest zainteresowany kupnem samochodu, ale ostatecznie zadecyduje jutro czy kupuje od sprzedawcy samochód i wtedy też dojdzie do zawarcia umowy. Adam Nowak otrzymał kwotę wysokości 2 000,00 zł (strony napisały jedynie oświadczenie o treści: Ja Jan Kowalski zostawiam Adamowi Nowakowi 2 000,00 zł zadatku).
Jakie prawa z tytułu zadatku mają strony, gdy druga strona nie podpisze umowy?
W powyższym przypadku zadatek należy traktować jako zaliczkę. Zadatek zgodnie z art. 394 kodeksu cywilnego jest dany przy zawarciu umowy. (tak jak w przykładzie numer 1, gdzie strony zawarły ustną umowę sprzedaży), Natomiast w przykładzie numer 2 do zawarcia umowy miało dojść dopiero następnego dnia. A więc strona, która pobrała zadatek, który w rzeczywistości okazał się zaliczką, będzie musiała oddać otrzymaną zaliczkę.
Przykład nr 3 (zadatek a zaliczka)
Jan Kowalski pojechał obejrzeć samochód osobowy i doszedł do porozumienia ze sprzedawcą Adamem Nowakiem. Oświadczył, że kupuje od sprzedawcy samochód, natomiast do spisania pisemnej umowy dojdzie w jutro. Adam Nowak otrzymał zaliczkę w wysokości 2 000,00 zł na poczet kwoty należnej za sprzedany samochód.
Jakie prawa z tytułu zaliczki mają strony, gdy druga strona nie wykona umowy?
Strony umowy muszą zwrócić sobie zaliczkę, ewentualnych roszczeń mogą dochodzić jedynie na zasadach ogólnych.
Przedmiot i wysokość zadatku
Przedmiotem zadatku nie musi być wyłącznie określona kwota pieniężna, może nim być również rzecz ruchoma. Odnośnie do wysokości zadatku dobrą praktyką jest, aby była ona niższa niż połowa świadczenia wynikającego z umowy. Powszechnie stosowane są niższe kwoty rzędu 4-10% świadczenia głównego.
Jak poprawnie zastrzec zadatek przy zawieraniu umowy?
Gdy korzystasz z instytucji zadatku, to pamiętaj, aby już w dniu wręczania zadatku spisać umowę (z zastrzeżeniem zadatku i płatnością reszty kwoty w dniu wydania przedmiotu sprzedaży). Możesz też w oświadczeniu osoby o przyjęciu zadatku, napisać, iż strony zawarły ustną umowę sprzedaży, natomiast do zapłaty reszty kwoty, spisania pisemnej umowy oraz wydania rzeczy dojdzie w późniejszym terminie. Dla celów dowodowych będzie najlepiej, gdy w oświadczeniu zostanie opisane, iż strony porozumiały się w kwestii przedmiotu umowy, określiły wzajemne świadczenia, w tym określiły cenę i przedmiot umowy.
Jak wyegzekwować kwotę zadatku?
Osoba, która otrzymała zadatek, musi odstąpić zgodnie z art. 394 § 1 Kodeksu cywilnego od umowy i wtedy będzie mogła zatrzymać kwotę zadatku. Osoba, która dała zadatek poza odstąpieniem od umowy, musi wystąpić do drugiej strony z żądaniem sumy dwukrotnie wyższej od wpłaconego zadatku. W przypadku niespełnienia żądania pozostaje nam wystąpić z powództwem o zapłatę.
Spodobał Ci się nasz artykuł zadatek a zaliczka? Zobacz inne nasze artykuły: