Zapis Windykacyjny

Zapis windykacyjny w testamencie

Co to jest zapis windykacyjny w testamencie?

W testamencie sporządzonym w formie aktu notarialnego spadkodawca może postanowić, że oznaczona osoba nabywa przedmiot zapisu z chwilą otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy), więc zapis windykacyjny, to instytucja, która pozwala zapisać spadkobiercy konkretny przedmiot na rzecz konkretnej osoby np. mieszkanie na rzecz sąsiada.

Przykład zapisu w testamencie w formie aktu notarialnego:

Ja Adam Nowak zapisuję poprzez zapis windykacyjny moje gospodarstwo rolne znajdujące się w … (pełne dane gospodarstwa), mojemu synowi Janowi Nowakowi, który nabędzie to gospodarstwo z chwilą otwarcia spadku.

Zapis windykacyjny w testamencie umożliwia spadkobiercy dokładne określenie, co odziedziczy po nim dana osoba, dzięki czemu w tej części nie będzie trzeba dzielić spadku, co spowoduje, że zapisobierca szybko uzyska przedmiot zapisu.

Przykład:

Adam W. sporządził testament w formie aktu notarialnego, w którym sporządził zapis windykacyjny, na mocy którego część jego majątku tj. przedsiębiorstwo z chwilą jego śmierci nabędzie jego przyjaciel, resztę majątku zapisał na rzecz dzieci. Dzięki sporządzeniu zapisu jego przyjaciel stanie się właścicielem przedsiębiorstwa już w chwili otwarcia spadku i nie będzie on musiał czekać na dział spadku, gdyż spadkodawca dokładnie określił, jaki przedmiot zapisu uzyska jego przyjaciel.

Jak sporządzić ważny zapis windykacyjny?

Sporządzić zapis windykacyjny należy w testamencie w formie aktu notarialnego, a więc musi on być sporządzony przez profesjonalistę, jakim jest notariusz i to on zadba o poprawność zapisu. Nasza rola ogranicza się więc do znalezienia notariusza i opłacenia jego usługi.

Co może być przedmiotem zapisu windykacyjnego w testamencie?

Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego przedmiotem zapisu może być:

  • rzecz oznaczona co do tożsamości (nieruchomości i ruchomości);
  • zbywalne prawo majątkowe;
  • przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne;
  • ustanowienie na rzecz zapisobiercy użytkowania lub służebności;
  • ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej.

Przy pomocy zapisu windykacyjnego, możemy zapiać takie rzeczy jak: dom, mieszkanie, obrazy, rzeźby i inne dzieła sztuki.

Rzeczy oznaczone co do tożsamości, to rzeczy niezastępowalne, charakteryzujące się indywidualnymi właściwościami np. konkretny obraz danego autora.

Zbywalne prawo majątkowe to np. wierzytelność wynikająca z pożyczki, jaką mógł przed śmiercią udzielić spadkodawca.

Przykładem rzeczy, która nie może być przedmiotem zapisu, są pieniądze, które są oznaczone co do gatunku, natomiast zabytkowy pieniądz z kolekcji, który ma nie tylko wartość nominalną, może być przedmiotem zapisu.

Na rzecz kogo można dokonać zapisu?

Zapisać daną rzecz przy pomocy zapisu windykacyjnego możemy zarówno osobie fizycznej, jak i osobie prawnej.

Osoba, na rzecz której sporządzony został zapis, może być osobą bliską lub zupełnie obcą dla spadkodawcy, nie istnieje również żadne ograniczenie wiekowe, więc zapisu można dokonać na rzecz małoletnich.

Ponadto zapis może być sporządzony na rzecz osoby prawnej, czyli np. fundacji, uczelni czy stowarzyszenia.

Skutki zapisu windykacyjnego

Głównym skutkiem zapisu windykacyjnego jest przejście prawa na rzecz zapisobiercy z chwilą otwarcia spadku, czyli z chwilą śmierci spadkodawcy.

Odpowiedzialność zapisobiercy za długi spadkodawcy

Zapisobierca odpowiada za długi spadkodawcy. Osoba, na rzecz której uczyniono zapis windykacyjny, za długi spadkowe odpowiada do wartości przedmiotu zapisu windykacyjnego według stanu i cen z chwili otwarcia spadku.

Bezskuteczność zapisu windykacyjnego

Zapis windykacyjny jest bezskuteczny, jeżeli w chwili otwarcia spadku przedmiot zapisu nie należy do spadkodawcy albo spadkodawca był zobowiązany do jego zbycia.

Jeżeli przedmiotem zapisu jest ustanowienie dla zapisobiercy użytkowania lub służebności, zapis jest bezskuteczny, gdy w chwili otwarcia spadku przedmiot majątkowy, który miał być obciążony użytkowaniem lub służebnością, nie należy do spadku albo spadkodawca był zobowiązany do jego zbycia.

Zastrzeżenie warunku lub terminu

Spadkodawca często chciałby, aby do przeniesienia prawa doszło tylko w przypadku, gdy osoba, na rzecz której chce dokonać rozporządzenia, spełni jakiś warunek lub chciałby zastrzec termin.

Zgodnie z art. 9813 zastrzeżenie warunku lub terminu przy ustanowieniu zapisu windykacyjnego uważa się za nieistniejące, gdy z treści testamentu wynika, że bez takiego zastrzeżenia zapis nie zostałby uczyniony, zapis windykacyjny jest nieważny. W przypadku, gdy ziszczenia się lub nieziszczenia się warunku, lub terminu nastąpiło przed otwarciem spadku, nie stosuje się tego przepisu.

Zapis windykacyjny, który stał się nieważny ze względu na zastrzeżenie warunku lub terminu wywołuje skutki zapisu zwykłego uczynionego pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu, chyba że co innego wynika z treści testamentu lub z okoliczności.

Zapis zwykły a zapis windykacyjny

Zapis zwykły różni się od zapisu windykacyjnego tym, że stanowi on zobowiązanie spadkobiercy ustawowego bądź testamentowego do spełnienia określonego świadczenia na rzecz oznaczonej osoby, natomiast w przypadku zapisu windykacyjnego przedmiot zapisu przechodzi na zapisobiercę z chwilą otwarcia spadku.

Zapis zwykły nie wymaga formy aktu notarialnego.

Przy zapisie zwykłym zapisobierca w chwili śmierci nie uzyska danego przedmiotu zapisu, a jedynie roszczenie względem spadkobierców, aby ci wykonali wolę zmarłego i przenieśli dany przedmiot na zapisobiercę.

Przykład:

Adam P. w testamencie sporządził dwa zapisy windykacyjny i zwykły, zapisem windykacyjnym zapisał przyjacielowi Piotrowi K. przedsiębiorstwo, a zapisem zwykłym zapisał mu mieszkanie. Przedsiębiorstwo już z chwilą otwarcia spadku, będzie należeć do Piotra K., natomiast mieszkanie, dopiero gdy spadkobiercy wykonają wolę spadkodawcy.

Gdy spadkobiercy nie chcą wykonać zapisu zwykłego, zapisobiercy pozostaje wystąpienie na drogę sądową.

Zapis windykacyjny a zachowek

Zapisobierca windykacyjny jest zobowiązany do wypłaty zachowku na rzecz najbliższych zmarłego, którzy są uprawnieni do zachowku.

Zgodnie z art. 9991, jeżeli uprawniony do zachowku nie może go otrzymać od spadkobiercy, może on żądać od osoby, na której rzecz został uczyniony zapis windykacyjny doliczony do spadku, sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku. Odpowiedzialność zapisobiercy ogranicza się do wysokości wzbogacenia się będącego skutkiem zapisu windykacyjnego.

Zobacz artykuł: Umowa Dożywocia a Zachowek.

Przyjęcie i odrzucenie zapisu windykacyjnego

Zapisobierca może przyjąć lub odrzucić zapis w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o swoim prawie do zapisu, do odrzucenia zapisu będzie dochodziło stosunkowo rzadko, gdyż odpowiedzialność zapisobiercy za długi spadkodawcy ograniczają się do wartości przedmiotu zapisu windykacyjnego ze stanu i cen z chwili otwarcia spadku.

Odwołanie zapisu

Odwołanie zapisu może być uczynione zgodnie z zasadami odwołania testamentu, które ujęte zostały w art. 946 kodeksu cywilnego.

Art. 946. (Odwołanie testamentu)
Odwołanie testamentu może nastąpić bądź w ten sposób, że spadkodawca sporządzi nowy testament, bądź też w ten sposób, że w zamiarze odwołania testament zniszczy lub pozbawi go cech, od których zależy jego ważność, bądź wreszcie w ten sposób, że dokona w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowień.

Podatek od spadków i darowizn

Zapisobierca w momencie uzyskani stwierdzenia swojego prawa poprzez stwierdzenie nabycia przedmiotu zapisu lub aktu poświadczenia dziedziczenia musi zgłosić się do urzędu skarbowego i zapłacić podatek od spadków i darowizn. Zapisobierca będzie mógł skorzystać ze zwolnienia podatkowego, gdy należy do tzw. grupy zerowej.

Ile kosztuje sporządzenie testamentu z zapisem?

Testament zawierający zapis windykacyjny to wydatek w kwocie 200,00 zł + 46,00 zł VAT + 7,38 zł za stronę = 253,38 zł łącznie przy jednej stronie wypisu.

Podsumowanie

Z zapisu windykacyjnego warto skorzystać, gdy spadkodawca, chce przekazać konkretny przedmiot zapisu, na rzecz wskazanej przez siebie osoby, która nabędzie do niego szybko prawo, bo już w chwili śmierci spadkodawcy np. gdy spadkobierca chce przekazać przedsiębiorstwo osobie, która będzie w stanie dalej prowadzić przedsiębiorstwo, natomiast spadkobiercy nie mają wystarczającej wiedzy w tym zakresie.

Podstawa prawna:

Przepisy dotyczące zapisu windykacyjnego uregulowane zostały w art. 9811 – 9816 Kodeksu Cywilnego.

Spodobał Ci się nasz artykuł? Zobacz inne:

Dziedziczenie Ustawowe

Artykuł powstał przy współpracy z Porada Prawna Online.

Zostaw komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *