Zapis w Testamencie

Zapis w testamencie — Rodzaje

Wśród zapisów testamentowych możemy wyróżnić:

• Zapis Windykacyjny
• Zapis Zwykły, w tym zapis naddziałowy
• Ustawowy Zapis Naddziałowy
• Zapis Bankowy

Zapis Windykacyjny

W testamencie sporządzonym w formie aktu notarialnego spadkodawca może postanowić, że oznaczona osoba nabywa przedmiot zapisu z chwilą otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy), więc zapis windykacyjny, to instytucja, która pozwala zapisać spadkobiercy konkretny przedmiot na rzecz konkretnej osoby np. mieszkanie na rzecz sąsiada.

Przykład zapisu w testamencie w formie aktu notarialnego:

Ja Adam Nowak zapisuję poprzez zapis windykacyjny moje gospodarstwo rolne znajdujące się w … (pełne dane gospodarstwa), mojemu synowi Janowi Nowakowi, który nabędzie to gospodarstwo z chwilą otwarcia spadku.

Zapis windykacyjny w testamencie umożliwia spadkobiercy dokładne określenie, co odziedziczy po nim dana osoba, dzięki czemu w tej części nie będzie trzeba dzielić spadku, co spowoduje, że zapisobierca szybko uzyska przedmiot zapisu.

Przykład zapis w testamencie:

Adam W. sporządził testament w formie aktu notarialnego, w którym sporządził zapis windykacyjny, na mocy którego część jego majątku tj. przedsiębiorstwo z chwilą jego śmierci nabędzie jego przyjaciel, resztę majątku zapisał na rzecz dzieci. Dzięki sporządzeniu zapisu jego przyjaciel stanie się właścicielem przedsiębiorstwa już w chwili otwarcia spadku i nie będzie on musiał czekać na dział spadku, gdyż spadkodawca dokładnie określił, jaki przedmiot zapisu uzyska jego przyjaciel.

Więcej o zapisie windykacyjnym w artykule: Zapis Windykacyjny.

Zapis Zwykły

Zapis zwykły to rozporządzenie testamentowe, w którym spadkodawca zobowiązuje spadkobiercę ustawowego lub testamentowego do spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz oznaczonej osoby.

Spadkodawca poprzez zapis zobowiązuje, aby spadkobierca przekazał wskazanej przez niego osobie konkretny przedmiot z majątku spadkowego.

Zapis zwykły przykład:

Piotr C. zobowiązał swojego spadkobiercę tj. syna do przeniesienia własności mieszkania we Wrocławiu na rzecz jego przyjaciela Adama P., syn spadkobiercy, powinien po śmierci ojca dobrowolnie przenieść własność mieszkania we Wrocławiu na rzecz przyjaciela swojego ojca Adama P.

Jak widać, zapis windykacyjny powoduje, że przedmiot zapisu z chwilą śmierci spadkodawcy przechodzi na zapisobiercę, natomiast zapis zwykły tworzy zobowiązanie wobec spadkobiercy, który będzie musiał przenieść przedmiot zapisu na rzecz zapisobiercy.

Dalszy zapis

Spadkodawca może obciążyć zapisem zwykłym także zapisobiercę.

Zapis naddziałowy

Zapis naddziałowy to zapis zwykły uczyniony na rzecz spadkobiercy, prawo rzeczowe lub majątkowe zapisane spadkobiercy poprzez zapis nie jest liczone do jego udziału spadkowego.

Więcej informacji znajdziesz w artykule: Zapis Zwykły.

Ustawowy Zapis Naddziałowy

Ustawodawca w art. 938 Kodeksu Cywilnego przewidział nadmiarowy zapis na rzecz małżonka spadkodawcy.

Małżonek dziedziczący z ustawy w zbiegu z innymi spadkobiercami, wyjąwszy zstępnych spadkodawcy, którzy mieszkali z nim razem w chwili jego śmierci, może żądać ze spadku ponad swój udział spadkowy przedmiotów urządzenia domowego, z których za życia spadkodawcy korzystał wspólnie z nim lub wyłącznie sam. Do roszczeń małżonka z tego tytułu stosuje się odpowiednio przepisy o zapisie zwykłym.

Uprawnienie powyższe nie przysługuje małżonkowi, jeżeli wspólne pożycie małżonków ustało za życia spadkodawcy.

Przedmioty urządzenia domowego to np. czajnik, telewizor, odkurzacz itd.

Zapis Bankowy

Zapis bankowy umożliwia posiadaczowi rachunku oszczędnościowego, rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego lub rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej to, że może polecić pisemnie bankowi dokonanie – po swojej śmierci – wypłaty z rachunku wskazanym przez siebie osobom: małżonkowi, wstępnym, zstępnym lub rodzeństwu określonej kwoty pieniężnej (dyspozycja wkładem na wypadek śmierci).

Kwota wypłaty bez względu na liczbę wydanych dyspozycji, nie może być wyższa niż dwudziestokrotne przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku.

Na rzecz kogo można dokonać zapisu?

Zapisać daną rzecz przy pomocy zapisu windykacyjnego możemy zarówno osobie fizycznej, jak i osobie prawnej.

Osoba, na rzecz której sporządzony został zapis, może być osobą bliską lub zupełnie obcą dla spadkodawcy, nie istnieje również żadne ograniczenie wiekowe, więc zapisu można dokonać na rzecz małoletnich.

Ponadto zapis może być sporządzony na rzecz osoby prawnej, czyli np. fundacji, uczelni czy stowarzyszenia.

Odpowiedzialność zapisobiercy za długi spadkodawcy

Zapisobierca windykacyjny odpowiada za długi spadkodawcy. Osoba, na rzecz której uczyniono zapis windykacyjny, za długi spadkowe odpowiada do wartości przedmiotu zapisu windykacyjnego według stanu i cen z chwili otwarcia spadku.

Zapisobierca, który uzyskał przedmiot zapisu na mocy zapisu zwykłego, nie odpowiada za długi spadkowe, w przeciwieństwie do zapisobiercy windykacyjnego, który za długi spadkowe odpowiada.

Wyjątkiem są zobowiązania publicznoprawne spadkodawcy (np. składki ZUS, Funduszu Pracy, Składki Zdrowotne), za które zapisobierca jest odpowiedzialny, do wysokości wartości otrzymanego zapisu.

Przykład zapis w testamencie:

Zapisobierca otrzymał od spadkodawcy 10 000,00 zł, jak się okazało spadkodawca zalegał ze składkami wobec ZUS na kwotę 60 000,00 zł, zapisobierca będzie zobowiązany zapłacić za zobowiązanie spadkodawcy, ale tylko do wartości zapisu, czyli 10 000,00 zł.

Zapis w testamencie a zastrzeżenie warunku lub terminu

Spadkodawca często chciałby, aby do przeniesienia prawa doszło tylko w przypadku, gdy osoba, na rzecz której chce dokonać rozporządzenia, spełni jakiś warunek lub chciałby zastrzec jakiś termin.

Zgodnie z art. 981³ zastrzeżenie warunku lub terminu przy ustanowieniu zapisu windykacyjnego uważa się za nieistniejące, gdy z treści testamentu wynika, że bez takiego zastrzeżenia zapis nie zostałby uczyniony, zapis windykacyjny jest nieważny. W przypadku, gdy ziszczenia się lub nieziszczenia się warunku, lub terminu nastąpiło przed otwarciem spadku, nie stosuje się tego przepisu.

Zapis windykacyjny nieważny ze względu na zastrzeżenie warunku lub terminu wywołuje skutki zapisu zwykłego uczynionego pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu, chyba że co innego wynika z treści testamentu lub z okoliczności.

Zapis zwykły natomiast może zostać uczyniony pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu.

Forma zapisu zwykłego i windykacyjnego

Zapis windykacyjny wymaga formy aktu notarialnego, a więc musi być on sporządzony w formie testamentu notarialnego, który może być sporządzony przez notariusza, natomiast zapis zwykły może być zawarty w każdej formie testamentu np. w testamencie własnoręcznym, ustnym czy notarialnym.

Jak wejść w posiadanie przedmiotu zapisu?

W przypadku zapisu windykacyjnego, jego przedmiot np. mieszkanie, już w chwili śmierci przechodzi na zapisobiercę, wystarczy, że zapisobierca uzyska stwierdzenie nabycia zapisu lub akt poświadczenia dziedziczenia i będzie mógł rozporządzać przedmiotem zapisu windykacyjnego.

W przypadku zapisu zwykłego to spadkobierca zobowiązany jest przenieść przedmiot zapisu na rzecz zapisobiercy.

Osoba, która odziedziczyła na mocy zapisu przedmiot zapisu zwykłego, w przypadku biernego zachowania spadkobiercy, powinna najpierw wezwać go do dobrowolnego przeniesienia własności przedmiotu lub prawa albo wydania przedmiotu, a w przypadku odmowy zapisobierca będzie zmuszony wystąpić na drogę sądową.

Odrzucenie zapisu

Zapis w testamencie zwykły i windykacyjny może zostać odrzucony bądź nieprzyjęty przez zapisobiercę, który nie chce go przyjąć, odrzucenie zapisu występuje sporadyczne, gdyż zapisobierca nie poniesie odpowiedzialności za zobowiązania spadkodawcy ponad wartość przedmiotu zapisu.

Zapis w testamencie podstawa prawa:

Przepisy dotyczące zapisu windykacyjnego uregulowane zostały w art. 981¹ – 981⁶ Kodeksu Cywilnego.

Zapis zwykły został uregulowany w art. 968-981 kodeksu cywilnego, ustawowy zapis nadmiarowy w art. 939 Kodeksu Cywilnego, a zapis bankowy w art. 56 Prawa Bankowego.

Pytania i odpowiedzi FAQ:

Spodobał Ci się nasz artykuł zapis w testamencie? Zobacz inne nasze artykuły:

Dziedziczenie Ustawowe

Artykuł zapis w testamencie powstał przy współpracy z Porada Prawna Online.

Ostatnio aktualizowano 16 listopada, 2022