...

Testament

testament, co to jest testament

Co to jest testament?

Testament to oświadczenie woli spadkodawcy, w którym rozporządza on swoim majątkiem na wypadek śmierci, upraszczając, w testamencie spadkodawca wskazuje, komu przekaże swój majątek z chwilą śmierci.

W przypadku niesporządzenia testamentu dojdzie do dziedziczenia ustawowego na zasadach określonych w kodeksie cywilnym. Więcej na temat dziedziczenia ustawowego, możesz dowiedzieć się z naszego artykułu: Dziedziczenie ustawowe.

Przykład dziedziczenie testamentowe a ustawowe:

Wdowa Małgorzata B., matka trzech córek pozostawiła testament, w którym wszystko zapisała na rzecz jednej z trzech córek, w wyniku tego zapisu wszystko odziedziczy jedna córka, a pozostałym pozostanie jedynie prawo do zachowku.

Wdowiec Paweł C. ojciec trzech córek nie pozostawił testamentu, w związku z czym dojdzie do dziedziczenia ustawowego i każda z córek uzyska po 1/3 udziału spadkowego.

Jak widać, głównym celem testamentu jest zmiana sposobu dziedziczenia, tak aby majątek spadkodawcy przeszedł na osobę wybraną przez spadkodawcę, a nie na tę osobę, którą wskazują przepisy kodeksu cywilnego.

Zachowek, czyli ograniczenie swobody testowania?

Zachowek często określany jest jako instytucja, która ogranicza swobodę testowania.

Zachowek to ustawowe, przewidziane w kodeksie cywilnym zabezpieczenie osób należących do grona najbliższej rodziny spadkodawcy, w przypadku pominięcia ich w testamencie lub zapisaniu im w testamencie udziału niższego od hipotetycznego zachowku, jaki by im przysługiwał w przypadku dziedziczenia ustawowego.

Więcej na temat zachowku, jego wysokości, jak go uniknąć oraz grupie osób, której się należy, możesz dowiedzieć się z artykułu: Zachowek.

Przykład:

Zmarły wdowiec zostawił dwie córki, posiadał majątek w wysokości 100 000,00 zł, pomimo że wszystko zapisał w testamencie pierwszej córce, to druga będzie miała prawo żądać od siostry 25 000,00 zł zachowku.

Rodzaje testamentów

Testamenty ze względu na formę ich zawierania dzielą się na zwykłe i szczególne.

Podstawową formą dla testamentów jest forma zwykła. Wśród testamentów zwykłych kodeks cywilny wyróżnia testament:

  • Własnoręczny, inaczej testament odręczny lub holograficzny.
  • Notarialny.
  • Allograficzny, potocznie urzędowy.

Testamenty szczególne to natomiast formy testamentu, które sporządzane są tylko w przypadku zaistnienia jakiś szczególnych okoliczności, które uniemożliwiają sporządzenie testamentu w formie zwykłej.

Testament holograficzny, czyli własnoręczny

Testament holograficzny jest najprostszą formą sporządzenia testamentu, aby sporządzić taki testament, wystarczy, by spadkodawca akt ostatniej woli spisał w całości odręcznie, podając datę sporządzenia testamentu oraz składając na końcu testamentu własnoręczny podpis.

Testament Notarialny

Testament notarialny to testament sporządzony w formie aktu notarialnego, aby go sporządzić, należy udać się do notariusza, który odpowiednio go zredaguje, ponadto będzie on przechowywał testament i powinien go wyjawić w przypadku śmierci spadkodawcy.

Testament allograficzny

Allograficzna forma testamentu, często nazywana urzędową, polega na oświadczeniu swojej woli ustnie wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego w obecności dwóch świadków.

Wśród testamentów szczególnych kodeks cywilny wyróżnia testament:

  • Ustny.
  • Podróżny.
  • Wojskowy.

Testament Ustny

Testament ustny to forma testamentu szczególnego, który może zostać sporządzony tylko w przypadku zaistnienia pewnej szczególnej okoliczności (rychłej śmierci spadkodawcy lub innej szczególnej okoliczność), która uzasadnia sporządzenie tego testamentu w tej formie.

Więcej na temat testamentu ustnego w artykule: Testament Ustny.

Testament Podróżny

Testament podróżny to kolejna forma testamentu szczególnego, może on być sporządzony podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym przed dowódcą statku lub jego zastępcą w ten sposób, że spadkodawca oświadcza swą wolę dowódcy statku lub jego zastępcy w obecności dwóch świadków; dowódca statku lub jego zastępca spisuje wolę spadkodawcy, podając datę jej spisania, i pismo to w obecności świadków odczytuje spadkodawcy, po czym pismo podpisują spadkodawca, świadkowie oraz dowódca statku lub jego zastępca.

Jeżeli spadkodawca nie może podpisać pisma, należy w piśmie podać przyczynę braku podpisu spadkodawcy. Jeżeli zachowanie tej formy nie jest możliwe, można sporządzić testament ustny.

Testament Wojskowy

Testament wojskowy to testament, który może zostać sporządzony na zasadach przewidzianych w rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej w sprawie testamentów tj. np. przez żołnierzy Sił Zbrojnych pełniący czynną służbę czy pracowników cywilnych zatrudnionych w Siłach Zbrojnych.

Zmiana i odwołanie testamentu

Testament może zostać odwołany lub zmieniony w każdej chwili, odwołanie lub zmiana testamentu może nastąpić, bądź w ten sposób, że spadkodawca sporządzi nowy testament, bądź też w ten sposób, że w zamiarze odwołania testament zniszczy lub pozbawi go cech, od których zależy jego ważność, bądź wreszcie w ten sposób, że dokona w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowień.

Z jakiej formy testamentu skorzystać?

Wiele osób szuka odpowiedzi na pytanie, jak sporządzić testament? Najlepiej jest sporządzić testament w formie aktu notarialnego, ponieważ zostanie on sporządzony przez osobę wykwalifikowaną w prawie spadkowym, ponadto notariusz odpowie na pytania dotyczące zasad dziedziczenia. Należy pamiętać, że notariusz pobierze odpowiednią opłatę za swoją pracę, ale jest ona warta gwarancji, jaką ten profesjonalny podmiot zapewnia.

Drugą polecaną formą jest testament własnoręczny, który wymaga spełnienie drobnych wymogów postawionych przez ustawodawcę.

Pozostałe formy testamentu są mniej pewne od wyżej wskazanych oraz wiążą się z wymogiem spełnienia wielu przesłanek, które warunkują ważność oraz skuteczność testamentu.

Kiedy testament jest nieważny?

Zgodnie z art. 958 kodeksu cywilnego testament jest nieważny, gdy został sporządzony niezgodnie z formalnymi wymogami, jakie stawia przed nim ustawodawca w Rozdziale II forma testamentu (art. 949 do 958 kodeksu cywilnego) oraz gdy zaistniała jakaś przesłanka z art. 945 kodeksu cywilnego.

Przykłady:

Testament własnoręczny, będzie nieważny, gdy treść oświadczenia woli zostanie sporządzona na maszynie do pisania, a nie własnoręcznie.

Testament ustny będzie nieważny, gdy oświadczenie zostanie złożone w obecności tylko jednego świadka.

Testament będzie nieważny, gdy oświadczenie spadkobiercy złożone będzie na skutek groźby.

Testament Negatywny

Testament negatywny został wypracowany w praktyce, nie jest on określony w przepisach i polega on na wyłączeniu od dziedziczenia ustawowego danej osoby, która znajduję się w kręgu spadkobierców ustawowych.

Przykład:

Adam M. pozostawił trójkę dzieci, które odziedziczyłyby według ustawy po 300 000,00 zł, ponieważ zostawił on 900 000,00 zł. Adam M. przed śmiercią sporządził testament negatywny, w którym wyłączył od dziedziczenia swojego syna, który nie miał zstępnych i małżonka.

W wyniku oświadczenia Adama M. jego syn nie będzie miał praw do spadku, natomiast pozostanie mu roszczenie o zachowek.

Jak zabezpieczyć testament?

Testament sporządzony przez notariusza, będzie najbezpieczniejszy, gdyż będzie on zabezpieczony w kancelarii notarialnej, a ponadto może on zostać wprowadzony do Notarialnego Rejestru Testamentów. Najlepszym zabezpieczeniem testamentu, będzie więc sporządzenie go przez notariusza w formie aktu notarialnego.

Natomiast testament odręczny, najlepiej jest sporządzić w kilku kopiach i rozdać go zaufanym osobą i poprosić je, aby w przypadku śmierci zawiadomiły zainteresowanych o testamencie.

Złożenie testamentu a stwierdzenie nabycia spadku

Osoba, u której znajduje się testament, jest obowiązana złożyć go w sądzie spadku, gdy dowie się o śmierci spadkodawcy, chyba że złożyła go u notariusza.

Sąd albo notariusz otwiera i ogłasza testament oraz zawiadamia o terminie otwarcia i ogłoszenia, zainteresowane osoby.

Spadkobierca ma prawo w ciągu 6 miesięcy przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza, odrzucić spadek lub przyjąć spadek wprost, więcej w artykule: Przyjęcie Spadku z Dobrodziejstwem Inwentarza.

W przypadku, gdy spadkobierca nie złoży oświadczenia w ciągu 6 miesięcy, to jego milczenie traktowane jest jak przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza.

Kilka testamentów, który będzie ważny?

Gdy spadkodawca pozostawi więcej niż jeden testament, a w sporządzonym później nie odwołuje poprzedniego, to odwołaniu ulegają tylko te postanowienia, których nie da się pogodzić z treścią nowszego testamentu.

Przykład:

Wanda L. sporządziła dwa testamenty, w pierwszym z 2021 r. zapisała córce mieszkanie w Krakowie, a synowi mieszkanie w Warszawie i Kielcach, w drugim natomiast nie odwołała pierwszego testamentu i zapisała córce mieszkanie w Kielcach, które wcześniej miał odziedziczyć syn.

W takim przypadku ważne będą dwa testamenty, ten z 2021 r., będzie ważny w części, w której nie jest sprzeczny z nowszym testamentem, więc córka otrzyma mieszkanie w Krakowie i Kielcach a syn w Warszawie.

Jak sporządzić testament, możesz dowiedzieć się z naszego artykułu: Testament Wzór, Czyli Jak Sporządzić Testament.

Przepisy Prawne

Najważniejsze przepisy dotyczące testamentu znajdują się w art. od 941 do 958 kodeksu cywilnego.

Pytania i Odpowiedzi Q&A:

Czy testament jest ważny bez notariusza?

Nie każdy testament musi być sporządzony u notariusza, chociaż testament sporządzony w formie aktu notarialnego to najpewniejsza forma testamentu, to testament może być w inny sposób np. własnoręcznie.

Jak długo ważny jest testament?

Co do zasady testament nie ma daty ważności, jednakże np. testament szczególny tj. ustny w przypadku niezachowania terminów jego potwierdzenia lub ustania ważnej przyczyny, to taki testament straci swoją moc.

Potrzebujesz pomocy? Skontaktuj się z nami przez formularz:

    Artykuł powstał przy współpracy z Porada Prawna Online.

    Ostatnio aktualizowano 12 listopada, 2022

    Proszę podziel się linkiem :)

    Zostaw komentarz

    Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *