Skip to content 
Składanie fałszywych zeznań
Przestępstwo złożenia fałszywych zeznań przewiduje ukaranie za zeznanie nieprawdy lub zatajenie prawdy przez osobę składającą zeznania, które mają służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy.
Ponadto przestępstwa z art. 233 Kodeksu karnego może dopuścić się osoba, która przedstawi fałszywą opinię, ekspertyzę, tłumaczenie lub złoży fałszywe oświadczenie.
Warunkiem odpowiedzialności za składanie fałszywych zeznań jest, aby przyjmujący zeznanie (np. sędzia, policjant), działając w zakresie swoich uprawnień, uprzedził zeznającego o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznanie lub odebrał od niego przyrzeczenie.
Przykład:
Adam W. podczas zeznań na policji zataił, że widział, jak jego kolega pobił człowieka, później wyszło na jaw, że był świadkiem pobicia i celowo zataił tę informację. Pokrzywdzony złożył zawiadomienie o złożeniu przez Adama W. fałszywych zeznań, jednakże okazało się, że policjant przesłuchujący Adama W. nie uprzedził go o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywych zeznać, w związku z czym nie doszło do ukarania Adama W.
Co grozi za składanie fałszywych zeznań?
Odpowiedzialność karna za składanie fałszywych zeznań przewidziana w art. 233 Kodeksu karnego to od 6 miesięcy do 8 lat pozbawienia wolności.
W przypadku gdy osoba, która złożyła fałszywe zeznania lub zataiła prawdę z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu, lub jego najbliższym, podlega ona karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Mając na uwadze zapisy ustaw, które umożliwiają odmowę złożenia zeznań np. osobom najbliższym oskarżonego bądź samemu oskarżonemu czy osobie, której samemu groziłaby odpowiedzialność karna, to karę za przestępstwo fałszywych zeznań poniesie osoba, która została uprzedzona o odpowiedzialności karnej i możliwości odmowy złożenia zeznań, a i tak złożyła fałszywe zeznania.
Przykład:
Adam i Paweł byli świadkami, jak ich brat Roman pobił mężczyznę, na pierwszy termin rozprawy został wezwany Adam, przy przesłuchaniu na rozprawie sąd poinformował Adama o możliwości odmowy złożenia zeznań i odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywych zeznań, natomiast na drugim terminie Paweł nie został poinformowany o możliwości odmowy złożenia zeznań i odpowiedzialności karnej.
Bracia zeznali nieprawdę, gdyż chcieli pomóc bratu, jak się później okazało, zdarzenie zarejestrowały kamery, na których widać wszystkich braci, w związku z czym wyszło na jaw, że składali oni fałszywe zeznania, jednakże konsekwencje poniesie tylko Adam, gdyż Paweł nie został poinformowany o możliwości odmowy złożenia zeznania i odpowiedzialności karnej.
Osoba, która jako biegły, rzeczoznawca lub tłumacz, przedstawia fałszywą opinię, ekspertyzę lub tłumaczenie mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Jak widać, kara za składanie fałszywych zeznań zależna jest od tego, kto i w jakich okolicznościach je składa, poniżej znajdziesz pełną treść przepisu art. 233 Kodeksu karnego.
Składanie fałszywych zeznań, treść przepisu art. 233 Kodeksu karnego
Art. 233. Kodeksu karnego
§ 1.
Kto, składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 1a.
Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub jego najbliższym, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2.
Warunkiem odpowiedzialności jest, aby przyjmujący zeznanie, działając w zakresie swoich uprawnień, uprzedził zeznającego o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznanie lub odebrał od niego przyrzeczenie.
§ 3.
Nie podlega karze za czyn określony w § 1a, kto składa fałszywe zeznanie, nie wiedząc o prawie odmowy zeznania lub odpowiedzi na pytania.
§ 4.
Kto, jako biegły, rzeczoznawca lub tłumacz, przedstawia fałszywą opinię, ekspertyzę lub tłumaczenie mające służyć za dowód w postępowaniu określonym w § 1, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 4a.
Jeżeli sprawca czynu określonego w § 4 działa nieumyślnie, narażając na istotną szkodę interes publiczny, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 5.
Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia, jeżeli:
1) fałszywe zeznanie, opinia, ekspertyza lub tłumaczenie dotyczy okoliczności niemogących mieć wpływu na rozstrzygnięcie sprawy,
2) sprawca dobrowolnie sprostuje fałszywe zeznanie, opinię, ekspertyzę lub tłumaczenie, zanim nastąpi, chociażby nieprawomocne, rozstrzygnięcie sprawy.
§ 6.
Przepisy § 1-3 oraz 5 stosuje się odpowiednio do osoby, która składa fałszywe oświadczenie, jeżeli przepis ustawy przewiduje możliwość odebrania oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności karnej.
Kto nie odpowiada za składanie fałszywych zeznań?
Nie odpowiada za składanie fałszywych zeznań osoba, która składa wyjaśnienia w sprawie jako oskarżony lub podejrzany, gdyż oskarżony nie ma obowiązku dostarczania dowodów na swoją niekorzyść.
Nie podlega karze osoba, która fałszywie zezna przed organem, który nie został wymieniony w art. 233 Kodeksu karnego, przykładem takiego organu może być sąd koleżeński danego związku zrzeszającego np. wędkarzy.
Kto ma prawo do odmowy składania zeznań?
Prawo do odmowy składania zeznań musi wynikać z przepisów prawa, w przypadku trzech najpowszechniejszych postępowań takie przepisy zostały zawarte w Kodeksie postępowania karnego, cywilnego i administracyjnego.
Zgodnie z Kodeksem postępowania karnego osoba najbliższa dla oskarżonego może odmówić zeznań, a prawo odmowy zeznań trwa mimo ustania małżeństwa lub przysposobienia.
Prawo odmowy zeznań w postępowaniu karnym przysługuje także świadkowi, który w innej toczącej się sprawie jest oskarżony o współudział w przestępstwie objętym postępowaniem.
Kodeks postępowania cywilnego przewiduje, że małżonkowie stron, ich wstępni, zstępni i rodzeństwo oraz powinowaci w tej samej linii lub stopniu, jak również pozostający ze stronami w stosunku przysposobienia, mają prawo odmowy zeznań, które trwa po ustaniu małżeństwa lub rozwiązaniu stosunku przysposobienia. Odmowa zeznań nie jest dopuszczalna w sprawach o prawa stanu, z wyjątkiem spraw o rozwód.
Świadek w postępowaniu cywilnym może odmówić odpowiedzi na zadane mu pytanie, jeżeli zeznanie mogłoby narazić jego lub jego bliskich, na odpowiedzialność karną, hańbę lub dotkliwą i bezpośrednią szkodę majątkową albo jeżeli zeznanie miałoby być połączone z pogwałceniem istotnej tajemnicy zawodowej. Duchowny może odmówić zeznań co do faktów powierzonych mu na spowiedzi.
Kodeks postępowania administracyjnego natomiast przewiduje, że nikt nie ma prawa odmówić zeznań w charakterze świadka, z wyjątkiem małżonka strony, wstępnych, zstępnych i rodzeństwa strony oraz jej powinowatych pierwszego stopnia, jak również osób pozostających ze stroną w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli. Prawo odmowy zeznań trwa także po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli.
Świadek w postępowaniu administracyjnym może odmówić odpowiedzi na pytania, gdy odpowiedź mogłaby narazić jego lub jego bliskich w na odpowiedzialność karną, hańbę lub bezpośrednią szkodę majątkową albo spowodować naruszenie obowiązku zachowania prawnie chronionej tajemnicy zawodowej.
Mając powyższe na uwadze, osoba, która zna fakty obciążające bliską jej osobę oraz ma prawo odmówić złożenia zeznania, powinna skorzystać z tej możliwości, gdy jednak świadomie po uprzedzeniu jej o możliwości odmowy złożenia zeznania i odpowiedzialności karnej takie zeznanie złoży i okażą się one fałszywe, to będzie ona odpowiadać z art. 233 Kodeksu karnego.
Przykład:
W sprawie o kradzież świadkami byli rodzice sprawcy, ojciec zrezygnował ze składania zeznań, a prawidłowo pouczona o odpowiedzialności karnej oraz możliwości odmowy składania zeznań matka, za wszelką cenę chciała pomóc synowi i zeznała nieprawdę, w takim przypadku matka najprawdopodobniej nie pomoże synowi, ale również sama narazi się na odpowiedzialność karną.
Jak udowodnić składanie fałszywych zeznań?
Mając na uwadze, że nie ma zamkniętego katalogu dowodów w postępowaniu karnym, to dowodem na złożenie przez daną osobę fałszywych zeznań może być wszystko, co potwierdzi tę okoliczność, przykładem może być nagranie wideo czy audio.
Zeznania świadka karanego za składanie fałszywych zeznań
Świadek, który został ukarany za składanie fałszywych zeznań, może być co do zasady tak samo wartościowym świadkiem, jak osoba niekarana. Dowód z zeznań takiego świadka podlega swobodnej ocenie dowodu, jednakże mając na uwadze doświadczenie życiowe sędziego, będzie on szczegółowo przyglądał się dowodowi z zeznań takiego świadka, zanim uzna go za wartościowy.
Wyroki za składanie fałszywych zeznań
Przykładowe wyroki za składanie fałszywych zeznań znajdziesz na portalu orzeczeń sądów powszechnych: Portal Orzeczeń. Po przejściu na portal orzeczeń wystarczy wpisać w szukane słowa: składanie fałszywych zeznań lub art. 233 § 1 k.k.
Często Zadawane Pytania i odpowiedzi FAQ:
Czy za składanie fałszywych zeznań można iść do więzienia?
Tak, składanie fałszywych zeznań jest zgodnie z art. 233 Kodeksu karnego zagrożone karą od 6 miesięcy do lat 8. Odpowiedzialność jest uzależniona od wielu czynników.
Kiedy przedawnia się składanie fałszywych zeznań?
Przedawnienie karalności za złożenie fałszywych zeznań następuje po 15 latach od popełnienia tego przestępstwa.
Czy można kłamać w sądzie?
Nie, złożenie fałszywych zeznań to przestępstwo, natomiast dla najbliższych osób oskarżonego ustawodawca przewidział możliwość odmowy złożenia zeznania.
Jak złożyć zawiadomienie o składaniu fałszywych zeznań?
Zawiadomienie o złożeniu fałszywych zeznań zawiadamia się tak jak każde inne przestępstwo tj. do organów ścigania, zawiadomienie należy złożyć na policji lub w prokuraturze.
Więcej znajdziesz w artykule: Zawiadomienie o Popełnieniu Przestępstwa.
Potrzebujesz pomocy? Napisz:
Spodobał Ci się nasz artykuł? Zobacz inne: