Skip to content 
Skarga pauliańska definicja
Skarga pauliańska to instytucja prawna uregulowana w art. 527-534 Kodeksu cywilnego, która ma na celu ochronę wierzyciela przed nierzetelnym dłużnikiem, który pozbywa się majątku z zamiarem pokrzywdzenia wierzyciela.
Generalizując skarga pauliańska, ma zapobiegać wyzbywaniu się majątku przez niewypłacalnego dłużnika, który świadomy swojej trudnej sytuacji próbuje uratować resztki majątku, jaki podlegałby w przyszłości egzekucji.
Przykład:
Michał W. pożyczył od Marka N. 500 000,00 zł na rozwój firmy, jednakże jego plany się nie powiodły i stracił wszystkie zlecenia, w związku z czym nie było go stać na spłatę pożyczki, wiedząc, że nie będzie mógł spłacić pożyczki, przepisał jedyny swój majątek tj. mieszkanie na córkę, która wiedziała o problemach ojca. W takim przypadku wierzyciel Marek N. będzie mógł skorzystać ze skargi pauliańskiej i żądać uznania czynności prawnej za bezskuteczną wobec niego.
Skorzystanie ze skargi pauliańskiej umożliwi wierzycielowi skierowanie egzekucji do majątku, który był przedmiotem skargi, mając na uwadze powyższy przykład, Marek będzie mógł zaspokoić swoje roszczenie z mieszkania, które zostało przeniesione na córkę nierzetelnego dłużnika.
Kto może skorzystać ze skargi pauliańskiej?
Podstawowe przesłanki skorzystania z instytucji ochrony wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika zostały określone w art. 527 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego.
Aby skorzystać ze skargi, muszą zaistnieć łącznie następujące przesłanki:
- Wytoczyć ją musi uprawniony podmiot, czyli wierzyciel uprawniony do żądania spełnienia świadczenia np. osoba, która udzieliła pożyczki.
- Dokonanie przez dłużnika czynności prawnej z osobą trzecią np. dłużnik darował mieszkanie.
- Czynność dokonana została z zamiarem pokrzywdzenia wierzyciela, np. dłużnik darował dom, aby nie podlegał on pod egzekucję.
- Osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową w wyniku czynności prawnej, np. osoba otrzymała dom za darmo.
- Dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, np. dłużnik być świadomy, że wpływa na pogorszenie swojej sytuacji materialnej.
- Osoba trzecia działała w złej wierze, np. osoba trzecia wiedziała lub powinna wiedzieć o celu działania dłużnika.
Skarga pauliańska termin
Uznania czynności prawnej za bezskuteczną wobec wierzyciela można żądać w ciągu pięciu lat od dnia tej czynności.
Przykład:
Robert darował synowi w 2016 r. mieszkanie, przy czym działał on z pokrzywdzeniem wierzycieli, mając na uwadze, że od dnia zawarcia umowy darowizny upłyneło już ponad 5 lat, wierzyciel nie będzie mógł skorzystać z instytucji skargi pauliańskiej.
Przeciw komu wnieść skargę?
Skarga pauliańska powinna zostać wytoczona przeciw osobie, która odniosła korzyść majątkową, wynika to z art. 531 Kodeksu cywilnego.
Przykład:
Jeżeli Paweł był dłużnikiem Adama, to w przypadku gdy Paweł przeniesie np. mieszkanie swojemu synowi Michałowi, to Adam będzie musiał skierować skargę pauliańską przeciw Michałowi, a nie przeciw swojemu dłużnikowi.
Wierzytelność, czyli przedmiot ochrony
Przedmiotem ochrony jest wierzytelność istniejąca wobec dłużnika, która może prowadzić do zaspokojenia się z majątku dłużnika, jak wskazał w jednym z orzeczeń Sąd Najwyższy, przepis art. 527 Kodeksu cywilnego nie przewiduje ochrony dla zobowiązań naturalnych np. przedawnionych lub wynikających z rzetelnych i niezakazanych gier, lub zakładów prowadzonych bez zezwolenia właściwego organu państwowego.
Instytucja skargi pauliańskiej chroni wierzytelności pieniężne, obejmuje ona również zobowiązania o charakterze niepieniężnym, z których wynika świadczenie pieniężne np. odszkodowanie za uszczerbek na zdrowiu.
Czynność prawna dokonana przez dłużnika
Przykładam czynności prawnych, jakie może dokonać dłużnik, mogą być: darowizna, umowa sprzedaży, umowa zamiany, ugoda, pożyczka, zniesienia współwłasności, obciążenia prawa, zrzeczenie się prawa itd.
Czynność prawna dokonana na skutek orzeczenia sądowego nie będzie co do zasady korzystać z ochrony przewidzianej przez instytucję skargi pauliańskiej.
Pokrzywdzenie wierzyciela
Dłużnik działa z pokrzywdzeniem wierzycieli, gdy stał się niewypłacalny, bądź stał się niewypłacalny w stopniu wyższym, niż był przed dokonaniem czynności.
Dłużnik staje się niewypłacalny, gdy nie będzie miał możliwości wywiązania się ze swoich zobowiązań, przykładowo dłużnik nie będzie działać z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli co prawda wyzbędzie się części majątku i uszczupli swoje aktywa, ale pozostały majątek nadal pozwala mu wywiązać się ze zobowiązań.
Dłużnik stanie się niewypłacalny w wyższym stopniu w każdej sytuacji, gdy dojdzie do uszczuplenia jego majątku.
Korzyść osoby trzeciej
Możliwość wytoczenia skargi pauliańskiej zależy również od uzyskania przez osobę trzecią korzyści, przykładem takiej korzyści może być uzyskanie prawa własności np. nieruchomości po cenie niższej od rynkowej, uzyskanie prawa za darmo czy zwolnienie z długu.
Przykład:
Kamil, chcąc szybko wyzbyć się majątku, sprzedał swój samochód przyjacielowi po cenie zaniżonej od ceny rynkowej, w takim przypadku korzyścią, jaką odniosła osoba trzecia, jest przeniesienie prawa własności po cenie niższej od rynkowej.
Działanie dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli
Dłużnik działa ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, gdy zdaje sobie sprawę (uświadamia sobie), że wskutek dokonania czynności prawnej z osobą trzecią może spowodować niemożność zaspokojenia się wierzycieli z jego majątku.
Działanie osoby trzeciej w złej wierze
Ustalenie, czy dana osoba działa w złej wierze, odbywa się podobnie do ustalenia, czy dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, należy ustalić, czy osoba trzecia zdawała sobie sprawę, że czynność prawna dokonana przez dłużnika spowoduje niewypłacalność dłużnika lub te niewypłacalność zwiększy.
Ustawodawca wprowadza domniemania, które ułatwiają udowodnienie spełnienia przesłanki działania osoby trzeciej w złej wierze, jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osobą będąca z dłużnikiem w bliskim stosunku lub przedsiębiorca pozostający z dłużnikiem w stałych stosunkach gospodarczych, domniemywa się, że osoby te wiedziały o tym, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.
Mając powyższe na uwadze to osoby, które uzyskały korzyść majątkową, będą musiały udowodnić, że nie działały w złej wierze.
Przykład:
Piotr sprzedał swojemu przyjacielowi, który pozostawał z nim w bliskich stosunkach gospodarczych mieszkanie o wartości 500 000,00 zł za 400 000,00 zł, w takim przypadku przyjaciel Piotra będzie musiał udowodnić, że nie wiedział, iż Piotr działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.
Czynność nieodpłatna
W przypadku, gdy osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba trzecia nie wiedziała i przy zachowaniu należytej ostrożności nie mogła dowiedzieć się, że dłużnik działa ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.
Skutki skargi pauliańskiej
Skarga pauliańska powoduje, że czynność prawna dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli jest nieważna w stosunku do skarżącego wierzyciela.
Przykład:
Adam przeniósł własność mieszkania poprzez darowiznę na rzecz córki, skuteczne zaskarżenie tej czynności poprzez wierzyciela Adama nie powoduje, że nieruchomość przestaje być własnością córki Adama, a jedynie umożliwia zaspokojenie się wierzyciela z tej nieruchomości.
W przypadku, gdy osoba trzecia rozporządziła uzyskaną korzyścią, wierzyciel może wystąpić przeciwko osobie, na której rzecz nastąpiło rozporządzenie, gdy osoba ta wiedziała o okolicznościach uzasadniających uznanie czynności dłużnika za bezskuteczną albo jeżeli rozporządzenie było bezpłatne.
Zwolnienie się osoby trzeciej od odpowiedzialności
Osoba trzecia, która uzyskała korzyść wskutek czynności prawnej dłużnika, może zwolnić się od zadośćuczynienia roszczeniu wierzyciela, jeżeli zaspokoi wierzyciela albo wskaże mu wystarczające do jego zaspokojenia mienie dłużnika.
Skarga pauliańska kc
Przepisy dotyczące skargi pauliańskiej została uregulowana w art. 527-534 Kodeksu cywilnego.
Najczęściej zadawane pytania i odpowiedzi FAQ:
Na czym polega skarga pauliańska?
Instytucja skargi pauliańskiej polega na udzieleniu ochrony wierzycielowi przed nierzetelnym dłużnikiem, który na skutek dokonania czynności prawej staje się niewypłacalny lub stał się niewypłacalny w stopniu wyższym (np. gdy dłużnik dokonuje darowizny na rzecz osoby trzeciej, przez co nie będzie w stanie spłacić pożyczki).
Kiedy skarga pauliańska nie działa?
Ze skargi pauliańskiej nie można skorzystać, gdy nie zaistnieje jedna z przesłanek, jakie są wymagane przez ustawodawcę w art. 527 Kodeksu cywilnego lub gdy upłynie 5 lat od daty tej czynności.
Jak bronić się przed skargą pauliańską?
Aby skutecznie obronić się przed skargą pauliańską, należy udowodnić, że nie doszło do ziszczenia się przesłanek z art. 527 Kodeksu cywilnego.
Sprawdź, czy:
– skargę wytoczył uprawniony podmiot, czyli wierzyciel uprawniony do żądania spełnienia świadczenia np. osoba, która udzieliła pożyczki,
– dokonana została przez dłużnika czynność prawna z osobą trzecią,
– czynność dokonana została z zamiarem pokrzywdzenia wierzyciela,
– osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową w wyniku czynności prawnej,
– dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli,
– osoba trzecia działała w złej wierze.
Spodobał Ci się nasz artykuł? Zobacz inne:
Potrzebujesz pomocy? Zapytaj:
Artykuł powstał przy pomocy: Porada Prawna Online.