Rękojmia

Co to jest rękojmia za wady

Rękojmia za wady jest, to instytucja regulująca odpowiedzialności sprzedawcy względem kupującego. Działa ona w przypadku, gdy rzecz sprzedana (np. samochód) ma wadę fizyczną lub prawną.

Rękojmia za wady uregulowana została w artykułach od 556 do 576⁵ kodeksu cywilnego.

Dochodzenie praw z tytułu rękojmi nie wyklucza dochodzenia praw również z tytułu gwarancji lub w reżimie odszkodowawczym: kontraktowym, lub deliktowym. Rękojmia cechuję się tym, że to od kupującego należy wybór, z jakiej powyżej wskazanej instytucji prawnej skorzysta.

Rękojmia za wady przewiduje, że sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego za wady fizyczne i prawne.

Co to jest wada fizyczna?

Wada fizyczna polega na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową. W szczególności rzecz sprzedana jest niezgodna z umową, jeżeli:

• nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia;
• została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.
• nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór;
• nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia.

Rękojmia przewiduje, że jeżeli kupującym jest konsument, na równi z zapewnieniem sprzedawcy traktuje się publiczne zapewnienia producenta lub jego przedstawiciela, tj. Osoby, która wprowadza rzecz do obrotu w zakresie swojej działalności gospodarczej, oraz osoby, która przez umieszczenie na rzeczy sprzedanej swojej nazwy, znaku towarowego lub innego oznaczenia odróżniającego przedstawia się jako producent.

Rzecz sprzedana ma wadę fizyczną także w razie nieprawidłowego jej zamontowania i uruchomienia. Jeżeli czynności wykonał sprzedawca lub osoba trzecia, za którą sprzedawca ponosi odpowiedzialność, albo przez kupującego, który postąpił według instrukcji otrzymanej od sprzedawcy.

Wady prawne

Wada prawna występuje w sytuacji, gdy:

• rzecz sprzedana stanowi własność osoby trzeciej;
• rzecz jest obciążona prawem osoby trzeciej;
• jeżeli ograniczenie w korzystaniu lub rozporządzaniu rzeczą wynika z decyzji, lub orzeczenia właściwego organu;
• sprzedane prawo nie istnieje (np. sprzedanie cudzego auta).

Termin dochodzenia praw

Sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi, jeżeli wada fizyczna została stwierdzona przed upływem dwóch lat, a gdy chodzi o wady nieruchomości – przed upływem pięciu lat od dnia wydania rzeczy kupującemu. Jeżeli kupujący to konsument a przedmiotem sprzedaży to ruchoma rzecz używana, odpowiedzialność sprzedawcy może zostać ograniczona, nie mniej niż do roku od dnia wydania rzeczy kupującemu.

Roszczenie o usunięcie wady lub wymianę rzeczy na wolną od wad przedawnia się z upływem roku, od dnia stwierdzenia wady. Jeżeli kupującym jest konsument, bieg terminu przedawnienia nie może zakończyć się przed upływem terminów określonych powyżej.

Rękojmia przewiduje, że w terminach określonych powyżej kupujący może złożyć oświadczenie o odstąpieniu od umowy albo obniżeniu ceny z powodu wady rzeczy sprzedanej. Jeżeli kupujący żądał wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady, bieg terminu do złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy albo obniżeniu ceny rozpoczyna się z chwilą bezskutecznego upływu terminu do wymiany rzeczy lub usunięcia wady.

Rękojmia ile trwa?

Upływ terminu do stwierdzenia wady nie wyłącza wykonania uprawnień z tytułu rękojmi, jeżeli sprzedawca wadę podstępnie zataił. W przypadku upływu terminu i utraty prawa z tytułu rękojmi mamy prawo dochodzić roszczeń z innego tytułu. Przykładem może być dochodzenie praw z tytułu roszczeń odszkodowawczych na zasadach ogólnych.

Do terminów rękojmi za wady prawne stosuje się te same zasady, to jest artykuł 568 § 2-5 k.c.

Wyjątkiem są roszczenia o usunięcie wady lub wymianę rzeczy sprzedanej na wolną od wad, gdyż następuje z upływem roku od dnia, w którym kupujący dowiedział się o istnieniu wady.

Rękojmia wyłączenie odpowiedzialności

Jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili zawierania umowy, to rękojmia za wady nie ma zastosowania.

Gdy przedmiotem sprzedaży są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku albo rzeczy mające powstać w przyszłości. Sprzedawca jest zwolniony od odpowiedzialności z tytułu rękojmi, jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili wydania rzeczy. Przepisu tego nie stosuje się, gdy kupującym jest konsument.

Sprzedawca nie jest odpowiedzialny względem kupującego będącego konsumentem za to, że rzecz sprzedana nie ma właściwości wynikających z publicznych zapewnień, o których mowa w art. 556¹ § 2 kodeksu cywilnego. Dotyczy to przypadku, gdy zapewnień tych nie znał ani, oceniając rozsądnie, nie mógł znać albo nie mogły one mieć wpływu na decyzję kupującego o zawarciu umowy sprzedaży, albo gdy ich treść została sprostowana przed zawarciem umowy sprzedaży.

Prawa przysługujące z tytułu wady fizycznej rzeczy

Jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, kupujący może na podstawie art. 560 kodeksu cywilnego złożyć oświadczenie o:

• obniżeniu ceny
• odstąpieniu od umowy,

chyba że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie.

Ograniczenie nie ma zastosowania, jeżeli sprzedawca już wymienił lub naprawił rzecz albo sprzedawca nie uczynił zadość obowiązkowi wymiany rzeczy na wolną od wad, lub usunięcia wady.

Kupujący nie może odstąpić od umowy, jeżeli wada jest nieistotna.

Dodatkowo kupujący na podstawie art. 561 kodeksu cywilnego może żądać:

• wymiany rzeczy na wolną od wad;
• usunięcia wady.

Domniemanie istnienia wady fizycznej (konsument)

Korzystne dla konsumenta przepisy o rękojmi stosuje się również do osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio niezwiązaną z jej działalnością gospodarczą. Gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla tej osoby charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (z wyłączeniem art. 558 § 1 kodeksu cywilnego).

Jeżeli kupujący to konsument, a wadę fizyczną stwierdzono przed upływem roku od dnia wydania rzeczy sprzedanej, domniemywa się, że wada lub jej przyczyna istniała w chwili przejścia niebezpieczeństwa na kupującego. W związku z powyższym to sprzedawca musi udowodnić, iż w dniu wydania rzeczy nie miała ona wady.

Milcząca zgoda

Jeżeli kupujący będący konsumentem zażądał wymiany rzeczy lub usunięcia wady albo złożył oświadczenie o obniżeniu ceny, określając kwotę, o którą cena ma być obniżona, a sprzedawca nie ustosunkował się do tego żądania w terminie czternastu dni, uważa się, że żądanie to uznał za uzasadnione.

Obowiązki kupującego i sprzedawcy

Kupujący, który wykonuje uprawnienia z tytułu rękojmi, jest obowiązany na koszt sprzedawcy dostarczyć rzecz wadliwą do miejsca oznaczonego w umowie. Gdy miejsca nie określono w umowie – do miejsca, w którym rzecz wydano kupującemu.

Jeżeli ze względu na rodzaj rzeczy lub sposób jej zamontowania dostarczenie rzeczy przez kupującego byłoby nadmiernie utrudnione, kupujący obowiązany jest udostępnić rzecz sprzedawcy w miejscu, w którym rzecz się znajduje.

Powyższe przepisy stosuje się do zwrotu rzeczy w razie odstąpienia od umowy i wymiany rzeczy na wolną od wad.

Z zastrzeżeniem art. 561¹ § 2 i 3 kodeksu cywilnego koszty wymiany lub naprawy ponosi sprzedawca. W szczególności obejmuje to koszty demontażu i dostarczenia rzeczy, robocizny, materiałów oraz ponownego zamontowania i uruchomienia.

Sprzedawca obowiązany jest przyjąć od kupującego rzecz wadliwą w razie wymiany rzeczy na wolną od wad lub odstąpienia od umowy.

Kupujący, przeciwko któremu osoba trzecia dochodzi roszczeń dotyczących rzeczy sprzedanej, musi niezwłocznie zawiadomić o tym sprzedawcę i wezwać go do wzięcia udziału w sprawie. Jeżeli tego zaniecha, a osoba trzecia uzyska orzeczenie dla siebie korzystne, sprzedawca zostanie zwolniony od odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wadę prawną o tyle, o ile jego udział w postępowaniu był potrzebny do wykazania, że roszczenia osoby trzeciej są całkowicie lub częściowo bezzasadne.

Modyfikacja odpowiedzialności z tytułu rękojmi

Zgodnie z art. 558 § 1 kodeksu cywilnego strony mogą odpowiedzialność z tytułu rękojmi rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć. Jeżeli kupującym jest konsument, ograniczenie lub wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest dopuszczalne tylko w przypadkach określonych w przepisach szczególnych.

Wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest bezskuteczne, jeżeli sprzedawca zataił podstępnie wadę przed kupującym.

Chwila powstania wad

Sprzedawca odpowiada za wady fizyczne, które istniały w chwili przejścia niebezpieczeństwa na kupującego lub wynikły z przyczyny tkwiącej w rzeczy sprzedanej w tej samej chwili.

Przykład:

Adam Nowak kupił używany samochód od Jana Kowalskiego. W pierwszym dniu eksploatacji Adam Nowak zauważył „dziwną” pracę samochodu, więc na następny dzień udał się do mechanika. Mechanik stwierdził uszkodzenie turbiny. Dodatkowo stwierdził, że to uszkodzenie nie jest nowe, a najprawdopodobniej powstało dużo wcześniej.

Reasumując, w takiej sytuacji domniema się, iż wada istniała już w chwili przejścia niebezpieczeństwa na kupującego. Kupujący będzie mógł skorzystać z rękojmi, gdyż wynika to z przepisów kodeksu cywilnego.

Przykład 2:

Paweł Janowski kupił swój pierwszy samochód od Jana Kowalskiego. W dniu przekazania pojazdu obaj udali się do autoryzowanego salonu sprzedaży aut, który ocenił stan samochodu na niebudzący żadnych zastrzeżeń. Jeszcze tego samego dnia Paweł Janowski, pokazując samochód znajomym, doprowadził swoją brawurową jazdą do zerwania paska rozrządu.
W takim przypadku rękojmia nie zadziała. Wada powstała już po przejęciu niebezpieczeństwa, a przyczyną uszkodzenia nie była inna wada pojazdu, tylko brawurowa jazda młodego kierowcy.

Prawo do rękojmi a rzeczy używane?

Oczywiste jest, że sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi za wady rzeczy nowych. Rękojmia dotyczy również rzeczy używanych i w przypadku nabycia rzeczy używanej kupujący ma co do zasady takie samo prawo jak przy zakupie rzeczy nowej.

Sprzedaż rzeczy a prawo do rękojmi

Sprzedaż rzeczy przez kupującego nie powoduje przejścia na nabywcę uprawnień z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy. Strony mogą przelać te prawa na nabywcę pojazdu.

Pytania i odpowiedzi:

Kodeks cywilny rękojmia

Art. 556. Rękojmia za wady fizyczne i prawne rzeczy
Sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę fizyczną lub prawną (rękojmia).

Spodobał Ci się nasz artykuł? Zobacz inne:

Osoba Fizyczna a Osoba Prawna

Zwłoka a opóźnienie

Ostatnio aktualizowano 6 października, 2022