Niegodność Dziedziczenia

Co to jest niegodność dziedziczenia?

Niegodność dziedziczenia to regulacja prawna zawarta w art. 928 Kodeksu Cywilnego, która umożliwia wyłączenie od dziedziczenia osoby, która:

• dopuściła się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy;
• podstępem lub groźbą nakłoniła spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodziła mu w dokonaniu jednej z tych czynności;
• umyślnie ukryła lub zniszczyła testament spadkodawcy, podrobiła lub przerobiła jego testament albo świadomie skorzystała z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.

Jaki cel ma przepis o niegodności dziedziczenia?

Ustawodawca, wprowadzając przepisy o niegodności miał na celu zapobieżenie sytuacji, w której spadkobiercą byłaby osoba, która dopuściła się nieetycznego zachowania czy to względem spadkodawcy, czy samego testamentu.

Kto może zostać uznany za niegodnego?

Za osobę niegodną dziedziczenia może być uznany każdy, kto uzyska prawo dziedziczenia, prawo to można uzyskać na podstawie dziedziczenia ustawowego, testamentu zapisu zwykłego, zapisu windykacyjnego, ponadto za niegodnego może zostać uznany uprawniony do zachowku.

Jakie są skutki uznania za niegodnego dziedziczenia?

Osoba, która została uznana za niegodną dziedziczenia, traktowana jest, jakby nie dożyła otwarcia spadku, więc traci ona prawo do uzyskania jakiejkolwiek korzyści ze spadku.

Przykład niegodność dziedziczenia:

Władysław N. pozostawił 200 000,00 zł majątku, jego jedynymi spadkobiercami byli synowie Piotr i Paweł, Władysław w testamencie zapisał Piotrowi 120 000,00 zł, a Pawłowi 80 000,00 zł. Paweł, gdy zobaczył ten zapis, ukrył testament, o czym powiedział narzeczonej. Po zerwaniu zaręczyn narzeczona powiedziała Piotrowi, że Paweł schował w szafie testament ojca.

W tym przypadku Piotr będzie miał prawo żądać uznania brata za niegodnego dziedziczenia, gdy skorzysta on z tej możliwości, jego brat nie otrzyma nic ze spadku po ojcu.

Niegodność dziedziczenia a zachowek

Osoba, która jest niegodna dziedziczenia, traci prawo do zachowku, warto dodać, że osoba, która jest niegodna dziedziczenia, traktowana jest, jakby nie dożyła otwarcia spadku, więc zstępni niegodnego będą mogli uzyskać prawo do zachowku.

Przykład niegodność dziedziczenia:

Adam N. został pominięty przez ojca w spadku, który zapisał cały majątek, jaki posiadał tj. 900 000,00 zł na rzecz córek, pomimo pominięcia należał mu się zachowek w kwocie 150 000,00 zł, jednakże z nadzieją uzyskania większej kwoty, jaką mógł uzyskać, gdyby testamentu nie było, zniszczył go, okazało się, że drugi egzemplarz testamentu miał brat zmarłego, Adam N. zniszczył również testament, który był u brata zmarłego, jednak brat zmarłego posiadał też odpis testamentu.

W takim przypadku siostry mają prawo żądać uznania Adama N. za niegodnego dziedziczenia, na skutek czego utraci on prawo do zachowku.

Co to jest i komu przysługuje zachowek?

Kodeks cywilny w krąg osób, którym należy się zachowek, zalicza: zstępnych (dzieci, wnuki itd.), małżonka i rodziców spadkodawcy. Przysposobiony będzie miał prawo do zachowku, podobnie jak osoba, która go przysposobiła, będzie miała prawo do zachowku po nim.

Warto w tym momencie nadmienić, że rodzice uzyskają prawo do zachowku, gdy wejdą oni do kręgu dziedziczenia. W przypadku gdy żyją osoby uprawnione do dziedziczenia z I kręgu spadkobierców, czyli żona i zstępni (dzieci), to rodzice nie będą mieć prawa do zachowku. Więcej o dziedziczeniu ustawowym możesz dowiedzieć się z naszego artykułu: Dziedziczenie Ustawowe.

Stwierdzenie niegodności dziedziczenia

Aby uznać daną osobę za niegodną dziedziczenia, należy wystąpić z powództwem do sądu właściwego ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy, w którym zawarte będzie żądanie uznania danej osoby za niegodnej dziedziczenia. Najlepiej będzie, gdy w takim przypadku skorzystamy z pomocy adwokata specjalizującego się w takich sprawach, który sporządzi w naszym imieniu pozew.

Niegodność dziedziczenia termin — przedawnienie

Z żądaniem o uznanie spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia może wystąpić każdy, kto ma w tym interes np. inny spadkobierca czy zapisobierca. Termin do wystąpienia z tym żądaniem to rok od dnia, w którym osoba ta dowiedziała się o przyczynie niegodności, nie później niż przed upływem trzech lat od otwarcia spadku.

Przykład niegodność dziedziczenia:

Adrian K. dowiedział się dwa lata po śmierci ojca, że jego brat sfałszował testament, wskutek czego on miał prawo wyłącznie do zachowku. Wystąpił on miesiąc po uzyskaniu informacji z pozwem do sądu o uznanie brata za niegodnego dziedziczenia.

Powództwo zostało złożone w terminie, ponieważ nie upłynęło jeszcze 3 lata od otwarcia spadku, ani rok od momentu, gdy uprawniony dowiedział się o przyczynie niegodności.

Niegodność dziedziczenia przesłanki

Spadkobiorca dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy:

Aby ziściła się powyżej wskazana przesłanka, przestępstwo musi być umyślne, a więc takie, na które osoba je popełniająca godzi się i chce je popełnić, ponadto przestępstwo musi być ciężkie i skierowane przeciwko spadkodawcy. Sąd w postępowaniu o uznanie za niegodnego stwierdzi czy przestępstwo było ciężkie, przykładem takiego przestępstwa może być znęcanie się.

Podstępem lub groźbą nakłoniła spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodziła mu w dokonaniu jednej z tych czynności.

Umyślnie ukryła lub zniszczyła testament spadkodawcy, podrobiła lub przerobiła jego testament albo świadomie skorzystała z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.

Dwie powyżej wskazane przesłanki dotyczą działania przeciwko swobodzie testowania i umożliwiają uznanie osoby za niegodnej dziedziczenia, gdy w jakiś z wyżej wymienionych sposobów naruszy ona swobodę spadkodawcy przy sporządzeniu testamentu, posłuży się podrobionym testamentem czy go ukryje lub zniszczy.

Wydziedziczenie a niegodność dziedziczenia

Podobną instytucją do niegodności dziedziczenia jest wydziedziczenie, które ma podobne skutki. Wydziedziczenia należy dokonać w testamencie, a więc wymagane jest działanie spadkodawcy, natomiast niegodność dziedziczenia może zostać stwierdzona już po śmierci spadkodawcy na wniosek osoby posiadającej w tym interes.

Zobacz nasz artykuł: Wydziedziczenie.

Przebaczenie

Spadkobierca nie może być uznany za niegodnego, jeżeli spadkodawca mu przebaczył.

Przebaczenie nie wymaga szczególnej formy, a więc może być dokonane w sposób dorozumiany, przykładem dorozumianego przebaczenia może być powołanie do dziedziczenia w drodze testamentu już po zaistnieniu przesłanki, która uzasadnia niegodność dziedziczenia.

Przykład:

Piotr N. znęcał się nad swoim ojcem, za co był skazany prawomocnym wyrokiem, po odbyciu kary zmienił się i pogodził się z ojcem, który mu wybaczył, w takim przypadku nie będzie podstaw do uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia.

Potrzebujesz pomocy? Skontaktuj się z nami przez formularz:

Artykuł umowa dożywocia a zachowek powstał przy współpracy z Porada Prawna Online.

Ostatnio aktualizowano 6 listopada, 2022